มินามีเรื่องเล่า เจริญกรุง ถนนที่มีครั้งแรกในกรุงรัตนโกสินทร์

มินามีเรื่องเล่า เจริญกรุง ถนนที่มีครั้งแรกในกรุงรัตนโกสินทร์

          สวัสดีครับ พอดีเมื่ออาทิตย์ที่ผ่านมา ผมได้ไปทำธุระที่แถวถนนเจริญกรุง

          เลยขออนุญาตเล่าเรื่องกำเนิดถนนเจริญกรุงนะครับ

          ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว บริเวณรอบพระบรมมหาราชวังมีแต่ทางเดิน ยามแล้งมีฝุ่นตลบ ยามฝนตกก็ชื้นแฉะ ไปไหนมาไหนไม่สะดวกและดูไม่งดงาม

          ชาวต่างชาติได้ทำหนังสือกราบทูลต่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรงมีพระราชดำริ มีใจความว่า

          “...ขาวยุโรปเคยขี่รถม้าเที่ยวตากอากาศได้ความสบายไม่มีไข้ เข้ามาอยู่ที่กรุงเทพมหานคร ไม่มีถนนหนทางจะขี่รถม้าไปเที่ยว พากันเจ็บไข้เนือง ๆ ได้ทราบความหนังสือแล้ว ทรงพระราชดำริเห็นว่า พวกยุโรปเข้ามาอยู่ในกรุงเทพมหานครมากขึ้นทุกปี ด้วยประเทศบ้านเมืองเขามีถนนหนทางก็เรียบรื่นสะอาดไปทุกบ้านทุกเมือง บ้านเมืองของเรา มีแต่รกเลี้ยว หนทางก็เป็นตรอกซอกเล็กน้อย หนทางใหญ่ก็เปรอะเปื้อนไม่เป็นที่เจริญตา ข้ายหน้าแก่ชาวนานาประเทศ เขาว่าเข้ามาเป็นการเตือนสติ เพื่อจะให้บ้านเมืองงดงามขึ้น”

          สืบเนื่องจากพระราชดำรินี้ จึงได้มีการตัดถนนสายแรกในกรุงรัตนโกสินทร์ มีชื่อว่า “ถนนเจริญกรุง”

          ถนนเจริญกรุงเริ่มตั้งแต่สะพานเหล็ก (สะพานดำรงสถิตย์) ข้ามคลองผดุงกรุงเกษมไปจนถึงฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา ปลายถนนตก ตำบลบางคอแหลม ถนนตอนนี้เรียกว่าถนนเจริญกรุงตอนนอก

          ต่อมา ในปี พ.ศ. ๒๔๐๖ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้างถนนเจริญกรุงตอนใน ตั้งแต่วัดพระเชตุพนฯ (วัดโพธิ์) ไปจนถึงสะพานเหล็ก

          ตอนแรกสร้างถนนเจริญกรุงตอนใน คนนิยมเรียกว่า ถนนใหม่ หรือเรียกชื่อภาษาอังกฤษว่า “New Road”

          ถนนเจริญกรุงตอนในนี้ไม่ได้มีการตัดถนนแบบตัดตรงเลยทีเดียว แต่มีการตัดถนนแบบมีการหักโค้ง ทำไมหรือครับ

          คำตอบคือ พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรงเชี่ยวชาญด้านการปืนใหญ่ ทรงพิจารณาว่า ถ้าข้าศึกนำปืนใหญ่มาตั้งที่ถนน ก็อาจยิงทำลายประตูเมืองได้สะดวกรวดเร็ว จึงต้องทำเป็นถนนหักโค้ง เลี้ยวออกทางสะพานดำรงสถิตไป

          แน่นอน ตอนแรกที่สร้างถนนเจริญกรุงนี้ มีเสียงวิพากษ์วิจารณ์ต่างๆ นานาว่า ถนนกว้างเกินไป จะใช้ได้คุ้มทุนหรือไม่

          พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงอธิบายว่า

          “แต่ซึ่งทำให้ใหญ่ไว้นี่เผื่อไว้ว่า เมื่อนานไปภายหน้า บ้านสมบูรณ์มีผู้คนมากมายขึ้น รถแลม้าแลจะได้คล่องสะดวก จึงทำให้ใหญ่ไว้”

          สมกับที่พระองค์ท่านได้ทรงอธิบายไว้จริง ๆ ถนนเจริญกรุงที่สร้างแต่แรกมีความกว้างถึง ๘ เมตร กลับคับแคบไปถนัดตา เมื่อกลายเป็นถนนสายสำคัญในพระนครที่มีผู้คนนิยมสร้างตึกแถวแบบสิงคโปร์เรียงรายไปตลอดเส้นทางเพื่อทำการค้าและธุรกิจนานา

          พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเพิ่มความสะดวกในด้านการสัญจรไปมาของชาวพระนคร ในปีเดียวกันนี้ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างถนนบำรุงเมือง และถนนเพื่องนคร ทำให้ชาวเมืองบางกอกที่เคยใช้เส้นทางคมนาคมทางน้ำเป็นหลัก ได้เริ่มหันมาใช้ถนนซึ่งนับว่าเป็นของแปลกในยุคนั้น

          ถ้าท่านผ่านมาแถวถนนเจริญกรุงแล้วละก้อ จะเห็นว่าถนนสายนี้เป็นหัวใจสำคัญของกรุงเทพฯ และเป็นถนนประวัติศาสตร์สายแรกของกรุงรัตนโกสินทร์นะครับ

 

แหล่งข้อมูลประกอบการเล่าเรื่อง

อำนาจ ขาวเครือม่วง.  (๒๕๔๗). พระราชประวัติ พระราชกรณียกิจ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว. ในเรียงความเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว.  กรุงเทพฯ: วัดมกุฏกษัตริยาราม.