มินามีเรื่องเล่า พระวิหารปฐมสมเด็จพระสังฆราช (สี) ที่วัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร

มินามีเรื่องเล่า พระวิหารปฐมสมเด็จพระสังฆราช (สี) ที่วัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร

          ท่านทราบไหมครับว่า พระสงฆ์ท่านใดเป็นสมเด็จพระสังฆราชสองแผ่นดิน คือ กรุงธนบุรีและกรุงรัตนโกสินทร์

          พระสงฆ์ท่านใดเป็นสมเด็จพระสังฆราชพระองค์แรกแห่งกรุงรัตนโกสินทร์

          ที่บริเวณด้านหน้าพระอุโบสถของวัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร มีพระวิหารปฐมสมเด็จพระสังฆราช (สี) ในพระวิหารมีพระพุทธรูป คือพระศรีอาริยเมตไตรย ประดิษฐานอยู่ พระพุทธรูปองค์นี้สำคัญอย่างไรครับ

          ขอเล่าย้อนไปเมื่อปี พ.ศ. ๒๓๓๗ สมเด็จพระสังฆราช (สี) สิ้นพระชนม์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเพลิง แล้วโปรดให้อัญเชิญพระอัฐิของพระสังฆราช (สี) มาบรรจุไว้ในรูปพระศรีอาริยเมตไตรยนี้

ขออนุญาตเล่าถึงพระประวัติของสมเด็จพระสังฆราช (สี) นะครับ

          สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (สี) วัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร ท่านเป็นสมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงธนบุรีและเป็นสมเด็จพระสังฆราชองค์ที่ ๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

          เมื่อครั้งที่พระเจ้าตากสินมหาราชนำทัพไปปราบก๊กเจ้าเมืองนครศรีธรรมราช หลังจากเสร็จราชการงานทัพแล้ว พระเจ้าตากสินมีรับสั่งให้ราชบัณฑิตนำพระไตรปิฎกลงบรรทุกเรือเชิญเข้ามากรุงธนบุรี แต่พอจำลองได้ทุกๆ พระคัมภีร์แล้ว จึงจะเชิญออกมาส่งไว้ตามเดิม

          ทำไมต้องพระไตรปิฎกที่นครศรีธรรมราช เพราะข้าศึกยังไปไม่ถึง ยังไม่ถูกทำลาย และนครศรีธรรมราชเป็นเมืองพุทธศาสนา

สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงมีรับสั่งให้สังฆการี (เจ้าพนักงานผู้มีหน้าที่เกี่ยวกับสงฆ์ในงานหลวง) ไปนิมนต์พระอาจารย์สี ที่นครศรีธรรมราช รวมทั้งพระสงฆ์สามเณรศิษย์ทั้งปวงให้กลับมากรุงธนบุรี

          เดิมพระอาจารย์สีท่านอยู่ที่วัดพนัญเชิง พระนครศรีอยุธยา เมื่อกรุงศรีอยุธยาเสียแก่พม่าในปี พ.ศ. ๒๓๑๐ ท่านได้ย้ายไปอยู่ที่เมืองนครศรีธรรมราช

          ต่อมาสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงตั้งท่านเป็นสมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงธนบุรี ครองวัดบางหว้าใหญ่ (วัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร)

          ในช่วงเวลาที่พระเจ้าตากสินสำคัญพระองค์ว่าได้พระโสดาปัตติผล พระองค์ตรัสถามพระราชาคณะว่า พระสงฆ์จะไหว้และเคารพคฤหัสถ์ ซึ่งเป็นพระโสดาบันบุคคลจะได้หรือไม่ได้

          พระราชาคณะบางรูปตอบว่าได้ แต่สมเด็จพระสังฆราช (สี) วัดบางหว้าใหญ่ (วัดระฆังโฆสิตาราม) พระพุฒาจารย์วัดบางหว้าน้อย (วัดอมรินทราวาส) พระพิมลธรรมวัดโพธาราม (วัดพระเชตุพลวิมลมังคลาราม) ยึดในพระพุทธวจนะ ถวายพระพรว่าไม่ได้

สมเด็จพระสังฆราช (สี) พระพุฒาจารย์วัดบางหว้าน้อย และพระพิมลธรรมวัดโพธาราม จึงถูกถอดเสียจากสมณศักดิ์

          เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกเสด็จขึ้นครองราชย์แล้ว พระองค์ทรงเห็นว่า สมเด็จพระสังฆราช (สี) เป็นผู้ที่มีความซื่อสัตย์มั่นคงและดํารงรักษาพระพุทธศาสนาโดยแท้ โปรดให้สมเด็จพระสังฆราช (สี) พระพุฒาจารย์วัดบางหว้าน้อย และพระพิมลธรรมวัดโพธาราม ดำรงสมณศักดิ์เดิมและให้ครองพระอารามเดิม

          สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (สี) จึงนับเป็นสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

พระองค์ทรงเป็นกำลังสำคัญในการชำระฟื้นฟูพระพุทธศาสนาทั้งในด้านความประพฤติของพระภิกษุสามเณร การบูรณะปฏิสังขรณ์พุทธสถาน การตรวจชำระพระไตรปิฎก ตลอดจนการประพฤติปฏิบัติของพุทธศาสนิกชน

          นอกจากนี้ สมเด็จพระสังฆราช (สี) ท่านยังเป็นพระอุปัชฌาย์ของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยอีกด้วย นะครับ

          สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (สี) สิ้นพระชนม์เมื่อ ปี พ.ศ. ๒๓๓๗ เป็นปีที่ ๑๓ ในรัชกาลที่ ๑ ทรงดำรงตำแหน่งสังฆราชแห่งกรุงธนบุรีในรัชกาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ๑๒ ปี และทรงดำรงตำแหน่งสมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ๑๒ ปีครับ

*******