มินามีเรื่องเล่า กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ตอนที่มาของชื่อ “หมอพร” ของชาวบ้าน

มินามีเรื่องเล่า กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ตอนที่มาของชื่อ “หมอพร” ของชาวบ้าน

          กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ได้ออกจากราชการ ตั้งแต่วันที่ ๑๔ เมษายน พ.ศ. ๒๔๕๔ ท่านได้กลับเข้ารับราชการอีกครั้งในเดือนสิงหาคม พ.ศ. ๒๔๖๐

          ตลอดเวลา ๕-๖ ปีที่กรมหลวงชุมพระเขตอุดมศักดิ์ทรงว่างราชการอยู่นั้น พระองค์ได้ทรงใช้เวลาว่างอย่างมีคุณค่าต่ออาณาประชาราษฎร์และแผ่นดินสยาม ทรงรักษาเยียวยาอาการเจ็บไข้โรคภัยต่าง ๆ ให้ชาวบ้านโดยไม่คิดค่ารักษา จนกระทั่งชื่อของ “หมอพร” เลื่องลือไปทั่วแผ่นดิน

          ท่านหญิงเริงจิตรแจรง อาภากร พระธิดาของกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ได้บันทึกไว้ในหนังสือ “อนุสรณ์ท่านหญิงเริง” เล่าเรื่องที่มาของชื่อ “หมอพร” ไว้ว่า

          ในตอนแรกคนที่ตามมารักษาไม่รู้จักว่าเสด็จในกรมฯ เป็นใคร วันหนึ่งคนไข้อยากรู้ชื่อ ถามหมอ “หมอชื่ออะไร” ทรงคิดอยู่นาน ไม่อยากดัง ก็รับสั่งว่าเรียก “หมอพร” ก็แล้วกัน คนจึงเรียกกันว่า “หมอพร”

          พวกคนจีนนิยมรักใคร่บูชาหมอพรกันมาก พระองค์มีกุศลและใจที่ทำ ไม่เคยคิดจะเอาอะไร จึงรักษาได้ดี บุญกุศลของพระองค์ส่งให้รักษาหายเกือบทุกราย

เสด็จในกรมฯ พระองค์ท่านโปรดให้เรียกพระองค์ว่า “หมอพร” มากกว่าการที่จะเรียกพระองค์เป็นเจ้านายว่า “เสด็จในกรม”

ท่านหญิงเริงจิตรแจรง อาภากร เล่าเรื่องของหมอพรในวัยพระชันษา ๓๑ ปีไว้ว่า

          “หลังจากที่ทรงออกจากประจำการมา เสด็จในกรมฯ ได้ซื้อเรือใบและแล่นเรือใบไปยังสถานที่ต่าง ๆ ต่อมาพระองค์ทรงคิดว่า ไม่ได้มีประโยชน์อะไรมากนัก ทรงอยู่ว่าง ๆ ทรงคิดว่าการเป็นหมออาจจะได้ช่วยชีวิตคนยากจน เป็นการกุศลที่ดีที่สุด

          ดังนั้นเสด็จในกรมฯ จึงได้เสด็จไปหาพระยาพิษณุประสาทเวช (คง ถาวรเวช, ๒๓๙๖-๒๔๕๗) หัวหน้าแพทย์หลวงฝ่ายยาไทย ขอเป็นลูกศิษย์

          พระยาพิษณุประสาทเวช ยินดีถ่ายทอดความรู้ให้พระองค์ นอกจากนั้นแล้วพระองค์ยังมีพระอาจารย์อื่น ๆ อีกหลายท่าน เช่น หมอฝรั่งชาวอิตาลี ชื่อ โบโตนี หมอญี่ปุ่นชื่อ มิตตานี่ พระชื่ออาจารย์ป๊อด (ท่านหญิงเริงจิตรแจรง อาภากรและคนอื่น ๆ เรียกพระท่านนี้ว่า “หลวงลุง”)

          ท่านหญิงเริงจิตรแจรง อาภากร เล่าไว้ว่า

          “...รับสั่งว่าที่หาได้ในกรุงเทพฯ ไม่ค่อยแท้ มีพระชื่อ ‘อาจารย์ป๊อต’ เราเรียกท่านว่าหลวงลุง นำเสด็จหาสมุนไพรในป่าสูง ต้องปีนเขาท่องป่า ข้ามห้วยหนทางลำบากกว่าจะได้ว่านยาที่แท้และดี ไปครั้งหนึ่งอย่างน้อยไม่ต่ำกว่า ๑๐ วัน บางทีก็เดือน มีเจ้ากรมฯ มหาดเล็กตามเสด็จไปด้วย แต่งตัวกันอย่างคนพื้นเมือง”

          ในเรื่องความเคารพที่มีต่อครูบาอาจารย์นั้น นับว่าพระองค์ท่านเป็นแบบอย่างที่ดีต่อพวกเรา ท่านหญิงเริงจิตรแจรง อาภากร เล่าให้ฟังว่า

          “เสด็จพ่อ จะลงกราบอาจารย์ที่เป็นไทยทุกคนที่เวลาพบ ทรงยกย่องและนับถือจริง ๆ ซึ่งคุณย่าไม่เห็นด้วย ท่านเห็นว่าทำเกินไป”

          คุณย่าคือเจ้าจอมมารดาโหมด พระชนนีของเสด็จในกรมฯ

          จะเห็นได้ว่า เสด็จในกรมฯ ทรงทุ่มเทพระทัยและเวลาทั้งหมดให้กับการแยกธาตุ การผสมยาสมุนไพรต่าง ๆ ทรงทดลองรักษากับเป็ด ไก่ สัตว์เล็ก ๆ ก่อน แล้วลองรักษากับสัตว์ใหญ่ จึงทรงค่อยใช้รักษาคน จนกระทั่งทรงเห็นผลก่อนว่ารักษาได้จริง เมื่อนั้นจึงค่อยประกาศว่า ทรงรักษาคนไข้ได้แล้ว

          ท่านหญิงเริงจิตรแจรง อาภากร ให้รายละเอียดในการใส่พระทัยด้านการแพทย์ของเสด็จในกรมฯ ว่า

          “ท่านทรงศึกษาอย่างจริงจัง ได้ทรงสั่งกล้องจุลทัศน์มาสำหรับตรวจโรค มีห้องพิเศษเรียกว่าห้องเคมีวิทยาศาสตร์ ท่านชอบทดลอง มีการค้นคว้าแก้โรคต่าง ๆ ทำเล่นแร่แปรธาตุสกัดหัวยาจากสมุนไพร เครื่องสกัดนี้ทำจากนอก ห้องเคมีนี้เล็กก็จริง แต่ลงทุนมาก มีตัวยาอันตรายและสำคัญ เป็นยาผง น้ำกรด น้ำกลั่น และหัวยาสกัดออกมาใส่ขวดปิดฉลากภาษาไทย ภาษาต่างประเทศต็ม ๔ ตู้ ลูก ๔ คน จะรักษากุญแจคนละตู้ ห้องนั้นลั่นกุญแจเสมอ ทรงถือกุญแจเอง ทรงงานเดี่ยวบ้าง กับแพทย์ชาวต่างประเทศบ้าง มีลูก ๆ คอยรับใช้ ทรงแต่งองค์อย่างหมอฝรั่ง มีผ้ากันเปื้อน พวกเราเป็นผู้ช่วยก็แต่งตัวเรียบร้อยอย่างเดียวกัน เครื่องกลั่นใช้การได้ดีนอกจากสกัดสมุนไพร เคยสกัดดอกไม้ทำน้ำหอมก็ได้”

          เรื่องของหมอพรยังไม่จบนะครับ โปรดติดตามต่อนะครับ

ข้อมูลประกอบการเล่าเรื่อง

- นิตยสารเทิดพระเกียรติ พระประวัติอันยิ่งใหญ่ นานไปเขาไม่ลืม พลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวศ์ กรมหลวงขุมพรเขตอุดมศักดิ์

- เวนิสา เสนีวงศ์ฯ.  ๒๕๔๐.  กรมหลวงชุมพรฯ พระบิดาทหารเรือไทย.  กรุงเทพฯ: บางกอกบุ๊ค.

- ศรัณย์ ทองปาน.  (๒๕๖๓). ให้โลกทั้งหลายเขาลือ เสด็จเตี่ย กรมหลวงชุมพรฯ. นนทบุรี: สารคดี.