มินามีเรื่องเล่า สามเสาหลักผู้พิทักษ์พุทธศาสนาเถรวาทในเมียนมาร์ในสมัยเริ่มเปลี่ยนแปลง

มินามีเรื่องเล่า

สามเสาหลักผู้พิทักษ์พุทธศาสนาเถรวาทในเมียนมาร์ในสมัยเริ่มเปลี่ยนแปลง                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   

                                                วัดถ้ำคูหาสวรรค์ พัทลุง
                

มินามีเรื่องเล่า สามเสาหลักผู้พิทักษ์พุทธศาสนาเถรวาทในเมียนมาร์ในสมัยเริ่มเปลี่ยนแปลง             

         ขอเล่าเรื่องถึงบุคคล ๓ ท่านที่เป็นเสมือนเสาหลักสามเสาผู้พิทักษ์พุทธศาสนาเถรวาทในประเทศเมียนมาร์ นะครับ

ในปี ค.ศ. ๑๐๔๔ พระเจ้าอนิรุทธ (King Aniruddha) หรือพระเจ้าอนาวรตะ (King Anawrata) ได้เสวยราชย์สมบัติที่อาณาจักรปะกัน (Pagan)

พระเจ้าอนิรุทธได้รู้จักพระเถระฝ่ายเถรวาทรูปหนึ่ง มีชื่อว่า พระชิน ธัมมทัสสี (Shin Dhammadassi Thera) ซึ่งภายหลังท่านเป็นที่รู้จักในนาม ชิน อรหัน (Shin Arahan)

พระชิน อรหัน ได้เดินทางมาจากเมืองสุธัมมปุระ (Sudammapura) หรือที่เรียกว่า ธาตม (Thatom) ท่านได้ถวายคำแนะนำเรื่องหลักธรรม (the spiritual advice) แด่พระเจ้าอนิรุทธ

หลังจากได้รับการถวายคำแนะนำจากพระเถระชินแล้ว พระเจ้าอนิรุทธได้เสด็จพร้อมกองทหารไปยังเมืองธาตม และนิมนต์พระสงฆ์พร้อมดัวยคัมภีร์เก่า ๓๐ เล่ม จากราชอาณาจักรมอญ ซึ่งเป็นศูนย์กลางของพุทธศาสนาเถรวาท

พระเจ้าอนุรุทธทรงประสบความสำเร็จในการปฏิรูปศาสนา พระองค์ทรงให้ศาสนาพุทธนิกายเถรวาทเป็นอิสระจากหลักการมหายาน (Mahayan heritical views) ทำให้พุทธศาสนานิกายมหายานแบบสังสกฤต (the Sanskrit Tradition of Mahayan Buddhism) เริ่มไม่เป็นที่นิยม

นอกจากนี้ ทางราชการเมียนมาร์หันมาส่งเสริมการเผยแผ่พุทธศาสนาเถรวาททั่วประเทศ ในที่สุด ปี ค.ศ. ๑๐๕๕ เมียนมาร์ได้เปลี่ยนมาเป็นประเทศนับถือพุทธศาสนาเถรวาทเป็นศาสนาประจำชาติ

พุทธศาสนาเถรวาทเน้นการศึกษาคัมภีร์พระไตรปิฎกด้วยภาษาบาลี การศึกษาปริยัติธรรมและการปฎิบัติกรรมฐาน

ตามข้อเท็จจริง พุทธศาสนาเถรวาทได้มีเส้นทางเดินทางมาจากอินเดียสู่ศรีลังกา และเข้าสู่เมียนมาร์ ซึ่งพุทธศาสนาเถรวาทเน้นรูปแบบและคำสอนแท้จริงของพระพุทธเจ้าโดยจากทางภาษาบาลีจากประเทศศรีลังกา

นอกจากพระเจ้าอนุรุทธและพระเถระชินแล้ว ยังมีกษัตริย์ผู้อุปถัมป์พุทธศาสนาเถรวาทอีกพระองค์หนึ่ง คือ พระเจ้ามนูหา (King Manuha) หรือ พระเจ้ามโนหารี (King Manohare) แห่งเมืองธาตม นับได้ว่าเป็นสามเสาหลักของผู้พิทักษ์พุทธศาสนาเถรวาทแห่งเมียนมาร์

ดังนั้นสามเสาหลักผู้พิทักษ์พระพุทธศาสนาเถรวาทในเมียนมาร์ที่ผมได้เล่ามา คือ พระเจ้าอนิรุทธ พระชิน อรหัน และพระเจ้ามนูหา ครับ

แหล่งข้อมูล :

นรา โชติสงฆ์. พระพุทธศาสนาในเมียนมาร์ (Myanmar). ศาสนวิทยาการ. ปีที่ ๑ ฉบับที่ ๑๑ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๒๔, ๓๒.

มินามีเรื่องเล่า สงครามยุทธหัตถี Thai-English-French

มินามีเรื่องเล่า สงครามยุทธหัตถี Thai-English-French

            วันที่ ๒๕ เมษายนเป็นวันคล้ายวันสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระนเรศวรมหาราช วีรกษัตริย์ผู้กอบกู้ชาติไทย

          ขอเล่าเรื่องสงครามยุทธหัตถีระหว่างพระนเรศวรมหาราชกับพระมหาอุปราชาแห่งพม่า และขอเชิญชวนท่านไปสักการะพระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ซึ่งเป็นพระรูปสมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงรประทับบนคชาธาร มีพระแสงดาบพาดพระเพลา มีนายควานช้างและท้ายช้างประกอบพระบรมราชานุสาวรีย์นี้ตั้งอยู่ที่บ้านดอนเจดีย์ ตำบลดอนเจดีย์ อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี

          ขอเล่าสงครามยุทธหัตถีนะครับ

          ในปี พ.ศ. ๒๑๓๕ พระเจ้านันทบุเรงได้โปรดให้พระมหาอุปราชา นำกองทัพมีทหาร ๒๔๐,๐๐๐ คน มาตีกรุงศรีอยุธยา โดยยกเข้ามาทางด่านเจดีย์สามองค์ ผ่านสถานที่ต่าง ๆ ได้แก่ ทุ่งลาดหญ้า เขาชนไก่ เมืองกาญจนบุรีเก่า (ท่าเสา) ปากแพรก และข้ามลำน้ำทวน

          เมื่อกองทัพมาถึงบริเวณใกล้ลำน้ำทวนนี้ ได้เกิดพายุหมุนเป็นกงจักรที่เรียกว่า ลมเวรัมภา ลมพัดจนทำให้มหาเศวตฉัตร (ฉัตรเก้าชั้น) ของพระมหาอุปราชาหักลง พระองค์จึงได้พักทัพอยู่ที่บริเวณต้นข่อย โดยอาศัยน้ำจากลำน้ำทวน (ลำน้ำจระเข้สามพัน) เพื่อให้เหล่าทหาร ช้าง ม้า ได้ใช้อุปโภคบริโภค

          สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงทราบข่าวว่าพม่ายกทัพเข้ามาทางด่านเจดีย์สามองค์ จึงทรงนำทหาร ๑๐๐, ๐๐๐ คน ออกจากกรุงศรีอยุธยา ทัพของพระองค์ผ่านสถานที่ต่าง ๆ ได้แก่ ป่าโมก สุพรรณบุรี อู่ทองและข้ามลำน้ำทวน (ลำน้ำจระเข้สามพัน) ผ่านตำบลตะพังตรุและพักทัพที่ตำบลหนองสาหร่าย (บริเวณสระพลายงาม)

          เช้าตรู่ของวันแรม ๒ ค่ำ เดือนยี่ ปีมะโรง สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ทรงรับสั่งให้เจ้าพระยาศรีไสณรงค์ นำทหารออกลาดตระเวน และได้เกิดการปะทะกับทหารพม่าที่ท้ายโคกเผาข้าว (สันนิษฐานว่า โคกเผาข้าว น่าจะมาจากคำว่า ปลักเขว้า) พื้นที่ท้ายโคกเผาข้าวจะอยู่บริเวณบ้านหนองขุยในปัจจุบัน หรือหนองคุยที่ทหารของเจ้าพระยาศรีไสณรงค์มาพักพูดคุยกันและเกิดปะทะกับทหารพม่าตรงบริเวณนี้

          สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงได้ยินเสียงปืน จึงมีรับสั่งให้จมื่นทิพเสนาเอาม้าเร็วออกไปตรวจดู ก็รู้ว่าทหารของเจ้าพระยาศรีไสณรงค์ที่ออกไปเกิดตะลุมบอนกับข้าศึก

          เจ้าพระยาศรีไสณรงค์ได้กลับมากราบทูลว่า กองทัพพม่ายกมาครั้งนี้ ไหลมาราวกับน้ำป่า เห็นจะต้านทานไม่ไหวสุดที่จะต้านทานได้

          ด้วยพระปรีซาอันกล้าหาญของพระองค์ สมเด็จพระนเรศวรฯ ทรงรับสั่งให้จัดเตรียมกองทัพเข้าโจมตีกองทัพพม่าทันที

สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงช้างชื่อ เจ้าพระยาไชยานุภาพ สมเด็จพระเอกาทศรถทรงช้างชื่อเจ้าพระยาปราบไตรจักร ทั้งสองพระองค์ได้กรีทาทัพเข้าตีกองทัพพม่า

          เจ้าพระยาไซยานุภาพเป็นช้างตกมัน เมื่อได้กลิ่นน้ำมันคชสารของข้าศึกก็ได้วิ่งไปโดยสุดกำลัง เหล่าทหารไทยวิ่งไส่ตามไปไม่ทัน ช้างทรงของพระนเรศวรฯ และของพระเอกาทศรถวิ่งเข้าไปในกองทัพของพม่า เกิดฝุ่นตลบมืดไปทั่ว

          สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ไม่สามารถทอดพระเนตรเห็นพระมหาอุปราชา พระองค์จึงได้ประกาศแก่เทพดาทั้งปวงว่า "ให้บังเกิดมาในประยูรมหาเศวตฉัตร จะให้บำรุงพระพุทธศาสนา ไฉนจึงมิช่วยให้สว่างแลเห็นข้าศึกเล่า"

          เมื่อพระองค์ตรัสจบท้องฟ้าก็สว่าง ทำให้ทอดพระเนตรเห็นข้าศึก เมื่อพระองค์เหลือบไปทางขวาพระหัตถ์ ก็เห็นช้างเศวตฉัตรช้างหนึ่งยืนอยู่ มีเครื่องสูงและทหารหน้าช้างมาก พระองค์แน่พระทัยว่าเป็นช้างของพระมหาอุปราชา

          สมเด็จพระนเรศวรและสมเด็จพระเอกาทศรถทรงขับพระคชสารตรงเข้าไปหากลุ่มช้างฝ่ายข้าศึก สมเด็จพระนเรศวรฯ ทรงตรัสกับพระมหาอุปราชาด้วยพระสุรเสียงอันดังว่า

          "พระเจ้าพี่เราจะยืนอยู่ไยในร่มไม้เล่า เชิญออกมาทำยุทธหัตถีด้วยกันให้เป็นเกียรติยศไว้ในแผ่นดินเถิด ภายหน้าไปไม่มีกษัตริย์ที่จะได้ทำยุทธหัตถีแล้ว"

          เมื่อพระมหาอุปราชาทรงได้ฟังดังนั้นก็ละอายพระทัย มีขัตติยราชมานะ ก็บ่ายพระคชสารออกมารบ

          เจ้าพระยาไชยานุภาพเป็นช้างที่ตกมันได้วิ่งมาในระยะทางที่ไกล ทำให้พละกำลังนั้นถดถอยและได้ต่อสู้กับเจ้าพลายพัทธกอช้างของพระมหาอุปราชา เจ้าพระยาไชยานุภาพถูกเจ้าพลายพัทธกอใช้งางัดให้เท้าหน้าลอยขึ้น ทำให้สมเด็จพระนเรศวรฯ เสียหลักจึงถูกพระมหาอุปราชาฟันด้วยของ้าว สมเด็จพระนเรศวรฯ ทรงหลบทัน จึงถูกพระมาลาขาด

          เจ้าพระยาไชยานุภาพได้ถอยร่นไปจนเท้าหลังไปยันกับต้นพุทรา ทำให้มีกำลังจึงงัดเจ้าพลายพัทธกอให้เท้าหน้าลอยขึ้น เป็นโอกาสที่สมเด็จพระนเรศวรมหาราชได้ใช้ของ้าวฟันพระมหาอุปราชาสิ้นพระชนม์บนคอช้าง

          ส่วนสมเด็จพระเอกทศรถได้ฆ่าเจ้าเมืองจาปะโรเสียชีวิต และกองทัพไทยได้มาทันพอดึ จึงได้ไล่ฆ่าทหารพม่าไปถึงเมืองกาญจนบุรีเก่า ฆ่าทหารพม่าตายไป ๒๐,๐๐๐ เศษ จับช้างใหญ่สูง ๖ ศอก ได้ ๓๐๐ เชือก ช้างพลายพังได้ ๕๐๐ เชือก ม้าอีก ๒,๐๐๐ เศษ และจับเจ้าเมืองมะล่วนได้พร้อมทั้งให้ไปแจ้งข่าวกับเจ้าเมืองหงสาวดีได้ทรงทราบ

          ทุกวันแรมสองค่ำเดือนยี่ของทุกปี ตรงกับวันชนะศึกในสงครามยุทธหัตถี ชาวจังหวัดกาญจนบุรีได้ร่วมกันทำพิธีบวงสรวงและทำบุญเพื่ออุทิศส่วนกุศบให้กับสมเด็จพระนเรศวรมหาราชและนักรบโบราณ ที่ได้สละเลือดเนื้อและชีวิตเพื่อปกป้องผืนแผ่นดินไทยให้คงอยู่มาจนถึงปัจจุบันนี้

ข้อมูลประกอบการเล่าเรื่อง

ชุมพล คชายุทธ. ๒๕๖๒. สรุปประวัติความเป็นมาเจดีย์ยุทธหัตถึบ้านดอนเจดีย์และพระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ตำบลดอนเจดีย์ อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี. กรุงเทพฯ: หจก.แอลซีพี ฐิติพรการพิมพ์, หน้า ๗-๑๐.

...................

The Great Fighting of Elephant’s Back of Somdet Phra Naresuan the Great

          The anniversary of the death of King Naresuan the Great falls on April 25^th. I would like to tell you about his heroic performance, the Great Fighting on Elephant’s Back.

          In 1592, King Nandhabureng ordered the Great Viceroy to take the troops of 240,000 men to destroy Ayutthaya. The Burmese troops marched through the Chedi Sam Ong of Kanchanaburi. King Naresuan and his brother, Phra Ekathotsarot led the siamese troops of about 100 ,000 men to stop the enemy’s troops at Phanom Thuan, Kanchanaburi. There was a great battle.  

          In the battle, King Naresuan made the great heroic performance by fighting on elephant’s back against the Great Viceroy and hacked him to death on his elephant’s back.

          The Burmese troops were defeated and had to withdraw all the troops back to Pegu. King Naresuan ordered to have the Great Stupa built as a remembrance of the historic battle at Don Chedi.

………………………………………………………..

La combat sur le dos d’éléphant du roi Naresuan le Grand

          L'anniversaire de la mort du roi Naresuan le Grand tombe le 25 avril. Je voudrais vous parler de sa performance héroïque lors du Grand combat à dos d'éléphant.

          L’événement s’est passé en 1592. Le roi birman Nandhabureng a ordonné à son frère, le Grand vice-roi de diriger les troupes de 240 000 hommes pour détruire la ville d’Ayutthaya.

          Les troupes birmanes ont pénétré en territoire d’Ayutthaya par le chemin de Chedi Sam Ong de Kanchanaburi.

          Le roi Naresuan et son frère Phra Ekathotsarot ont dirigé les troupes siamoises d'environ 100 000 hommes pour empêcher les troupes birmanes de s’approcher d’Ayutthaya.

          Les troupes birmanes se sont installées à Nong Sa Rai. Il y a eu une grande bataille.

          Dans la bataille, le roi Naresuan a fait la grande performance héroïque en se battant à dos d'éléphant contre le Grand vice-roi et l'a tué sur le dos de son éléphant. Les troupes birmanes ont été vaincues et ont dû se retirer à Pegu.

          Le roi Naresuan a ordonné la construction du Grand Stupa (Don Chedi) en souvenir de la bataille historique.

........

 

 

มินามีเรื่องเล่า สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช

        http://www.digitalschool.club/digitalschool/social1_1_1/social2_4/more/page10.php 

มินามีเรื่องเล่า สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช

วันที่ ๒๘ ธันวาคมของทุกปีเป็นวันสมเด็จพระเจ้าตากสิน

มหาราช มีพิธีถวายสักการะ ณ พระบรมราชานุสาวรีย์ที่วงเวียนใหญ่ ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๔๙๗ มาจนถึงปัจจุบันนี้

สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช หรือที่รู้จักกันในนาม

สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี พระนามของพระองค์เมื่อครองราชย์ตามพระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา ทรงมีพระนามว่า สมเด็จพระบรมราชาที่ ๔ ปวงชนชาวไทยนิยมเรียกพระนามของพระองค์ว่า พระเจ้าตาก หรือขุนหลวงตาก

          สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชเสด็จพระราชสมภพในปี พ.ศ. ๒๒๗๗ บิดาชื่อไหยฮอง เป็นชาวไทยเชื้อสายจีน มาจากมณฑลกวางตุ้ง รับราชการเป็นขุนพัฒน์นายอากรบ่อนเบี้ย มารดาชื่อนางนกเอี้ยง เป็นคนไทย ต่อมาเจ้าพระยาจักรีสมุหนายกได้รับเลี้ยงพระองค์เป็นบุตรบุญธรรม ให้ชื่อว่า สิน

เมื่อเติบใหญ่นายสินได้เรียนในสำนักพระอาจารย์ทองดี

มหาเถระ ณ วัดโกษาวาสน์ จากนั้นได้ถวายตัวเป็นมหาดเล็ก ได้รับยศเป็นหลวงยกกระบัตร และได้เลื่อนเป็นพระยาตาก พระราชพงศาวดารฉบับความพิสดารได้บันทึกเรื่องสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชเมื่อ พ.ศ. ๒๓๐๘ สมัยสมเด็จพระเจ้าเอกทัศน์ กล่าวไว้ว่า พระยาตากมาช่วยราชการสงครามป้องกันพม่าที่มาล้อมกรุงศรีอยุธยา ท่านมีฝีมือการรบเข้มแข็งจึงได้เลื่อนตำแหน่งเป็นพระยาวชิรปราการ เจ้าเมืองกำแพงเพชร ชาวบ้านเรียกท่านว่า พระยากำแพงเพชร

          ระหว่างทำศึกเพื่อรักษาพระนครกรุงศรีอยุธยา แม้ว่าพระยาวชิรปราการจะทำการรบจนสุดความสามารถ แต่ด้วยความอ่อนแอของผู้บัญชาการและการขาดการประสานงานที่ดีระหว่างแม่ทัพนายกอง ทำให้พระยาวชิรปราการเกิดความท้อแท้ใจหลายครั้ง เมื่อเห็นว่าจะอยู่ช่วยรักษากรุงไว้ก็ไม่เกิดประโยชน์

          พระยาวชิรปราการจึงตัดสินใจพาสมัครพรรคพวกประมาณ ๕๐๐ คน ยกออกจากค่ายวัดพิชัยตีฝ่าทัพพม่าไปทรงทิศตะวันออกในเดือนยี่ ปีพ.ศ. ๒๓๐๙

เมื่อออกจากกรุงศรีอยุธยาแล้ว พระยาวชิรปราการได้ต่อสู้

กับพม่าที่ไล่ติดตามไปตลอดทาง จนกิตติศัพท์ความสามารถเป็นที่เลื่องลือ มีคนมาขอเข้าเป็นบริวารมากมาย ใครไม่ยอมอ่อนข้อท่านก็จำต้องตีหักเอาค่ายให้ได้

เส้นทางเดินทัพของพระยาวชิรปราการ มีรายละเอียดดังนี้

ท่านเดินทัพออกจากค่ายวัดพิชัยนอกกำแพงเมืองไปบ้านข้าวเม่า บ้านส้มบัณฑิต บ้านโพสังหาร บ้านพรานนก ผ่านเมืองนครนายก ปราจีนบุรี ฉะเชิงเทรา ชลบุรี

เมื่อเดินทัพผ่านเมืองระยอง พระยาวชิรปราการท่านคาดการณ์ว่ากรุงศรีอยุธยาคงเสียให้แก่พม่าแล้ว ท่านจึงตั้งตัวเป็นเจ้าเพื่อรวบรวมผู้คนกู้แผ่นดิน พวกบริวารจึงเรียกท่านว่า “เจ้าตาก”

กองทัพของเจ้าตากมาถึงเมืองระยอง พระยาระยองพาพรรคพวกออกมาต้อนรับแต่โดยดี แต่มีกรมการเมืองบางส่วนคิดแข็งข้อ เจ้าตากจึงวางแผนปราบกรมการเมืองและผู้คิดร้ายจนแตกพ่ายไป ท่านเข้ายึดเมืองระยองได้

          กรุงศรีอยุธยาเสียแก่พม่าในวันที่ ๗ เมษายน พ.ศ. ๒๓๑๐ ผู้มีอำนาจบางคนคิดตั้งตัวเป็นใหญ่ รวมทั้งพระยาจันทบุรีด้วย เดิมพระยาจันทบุรีให้สัญญากับเจ้าตากว่าจะเป็นไมตรีต่อกัน แต่ไม่ยอมทำตามสัญญา เจ้าตากจึงยกทัพไปปราบ

เจ้าตากท่านเข้ายึดจันทบุรีและตราดได้ หลังจากยึดเมืองตราดได้ เจ้าตากก็ยกทัพกลับมาตั้งมั่นที่จันทบุรี และใช้เมืองนี้เป็นที่จัดเตรียมกำลังพล เสบียงอาหาร อาวุธยุทโธปกรณ์ รวมทั้งต่อเรือได้ ๑๐๐ ลำ

เรื่องราวของพระเจ้าตากสินมหาราชยังมีอีกมาก จะขอนำเสนอในโอกาศต่อไปนะครับ

 

มินามีเรื่องเล่า พระภารกิจและการงานของพระราชโอรสของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔

                     http://www.xn--12co9drbac8a9as5aiidh8isei1npa.com/th/blog/category/65 

มินามีเรื่องเล่า พระภารกิจและการงานของพระราชโอรสของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔

สวัสดีครับ วันนี้ขอเล่าพระนามของพระราชโอรสของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระภารกิจของพระองค์ท่านนะครับ
๑. สมเด็จเจ้าฟ้าชายจุฬาลงกรณ์ (พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว)

ทรงเป็นพระมหากษัตริย์รัชกาลที่ ๕ แห่งราชวงศ์จักรี

๒. พระองค์เจ้าชายกฤดาภินิหาร (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศรวรฤทธิ์)

ทรงเป็นราชทูตสยามประจำ ณ กรุงลอนดอน และอเมริกา

ทรงเป็นเสนาบดีกระทรวงมุรธาธร

๓. พระองค์เจ้าชายคัคณางคยุคล (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร)

ทรงเป็นอธิบดีศาลรับสั่งชำระความฎีกา

ทรงเป็นข้าหลวงต่างพระองค์ประจำมณฑลอีสาน

ทรงเป็นเสนาบดีกระทรวงยุติธรรม
๔. พระองค์เจ้าชายศุขสวัสดิ (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงอดิศรอุดมเดช)

ทรงเป็นนายพลโท ราชองครักษ์ ผู้บัญชาการกองพล แล้วเลื่อนเป็นจเรพาหนะทหารบก

๕. พระองค์เจ้าชายทวีถวัลยลาภ (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นภูธเรศรธำรงศักดิ์)

ทรงเป็นเสนาบดีกระทรวงนครบาล

๖. พระองค์เจ้าชายทองกองก้อนใหญ่ (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม)
ทรงเป็นนายพลตรี บังคับการกรมทหารรักษาพระราชวัง

ทรงเป็นแม่ทัพปราบฮ่อทางแดนมณฑลอุดร
ทรงเป็นข้าหลวงต่างพระองค์สำเร็จราชการมณฑลอุดร

ทรงเป็นเสนาบดีกรมวัง เป็นเสนาบดีกระทรวงกลาโหม
ทรงเป็นผู้บัญชาการทหารเรือ

๗. พระองค์เจ้าชายเกษมสันต์โสภาคย์ (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพรหมวรานุรักษ์)

ทรงเป็นอธิบดีผู้พากษาศาลอุทธรณ์กรุงเทพฯ

๘. พระองค์เจ้าชายกมลาสเลอสรรค์ (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นราชศักดิ์สโมสร)

ทรงกำกับช่างทองหลวง

๙. สมเด็จเจ้าฟ้าชายจาตุรนตรัศมี (สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระ
จักรพรรดิพงศ์)

ทรงเป็นเสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ

๑๐. พระองค์เจ้าชายเกษมศรีศุภโยค (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นทิวากรวงศ์ประวัติ)
ทรงกำกับกรมช่างมุก เป็นอธิบดีกรมราชพัสดุ กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ

๑๑. พระองค์เจ้าชายศรีสิทธิธงไชย (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนศิริธัชสังกาศ)
ทรงเป็นเสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ

ทรงเป็นอธิบดีศาลฎีกา เป็นราชเลขานุการฝ่ายกฎหมาย

๑๒. พระองค์เจ้าชายทองแถมถวัลยวงศ์ (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ)

ทรงเป็นนายพันเอก ราชองครักษ์ ทรงบังคับการกรมช่างมหาดเล็ก

๑๓. พระองค์เจ้าชายชุมพลสมโภช (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์)

ทรงเป็นผู้ช่วยกรมหลวงพิชิตปรีชากร

ทรงบัญชาการศาลฎีกาและศาลแพ่ง

ทรงเป็นราชองครักษ์ประจำพระองค์
ทรงบัญชาการกรมช่างทหาร

ทรงเป็นผู้แทนอธิบดีศาลแพ่งกลางแพ่งเกษม และกรรมการตรวจความฎีกา

ทรงเป็นผู้บังคับการทหารหน้า

ทรงเป็นข้าหลวงพิเศษขึ้นไปจัดการส่งกองทัพที่มณฑลพิษณุโลก

ทรงเป็นข้าหลวงไปจัดการส่งกองทัพซึ่งยกขึ้นไปปราบฮ่อ ณ เมืองพิไชย

ทรงเป็นข้าหลวงตรวจราชการเมืองภูเก็ต

ทรงเป็นเสนาบดีกระทรวงโยธาธิการ

ทรงเป็นนายพลตรี ราชองครักษ์พิเศษ

ทรงเป็นข้าหลวงต่างพระองค์สำเร็จราชการมณฑลอีสาน

๑๔. พระองค์เจ้าชายเทวัญอุไทยวงศ์ (สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ)

ทรงเป็นที่ปรึกษาในราชการต่างประเทศ

ทรงเป็นผู้ริเริ่มตั้งราชทูตสยามประจำราชสำนักต่างประเทศ

ทรงตั้งศาลต่างประเทศในราชอาณาจักร

ทรงเป็นเสนาบดีกระทรวงต่างประเทศ

ทรงเป็นราชทูตพิเศษ ผู้แทนพระองค์เสด็จไปในงานเฉลิมพระชนมพรรษา๕๐ พรรษา สมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรียที่ประเทศอังกฤษ และเสด็จดูงานในทวีปยุโรป

๑๕. สมเด็จเจ้าฟ้าชายภาณุรังษีสว่างวงษ์ (สมเด็จพระราชปิตุลา บรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้า
ภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช)

ทรงเป็นอธิบดีกรมล้อมพระราชวัง  

ทรงเป็นอธิบดีกรมไปรษณีย์และโทรเลขโทรศัพท์
ทรงเป็นนายพลเอก ราชองครักษ์ เสนาบดีกระทรวงยุทธนาธิการ กระทรวงกลาโหม
ทรงเป็นราชทูตพิเศษเสด็จประเทศญี่ปุ่นครั้ง ๑ ยุโรปครั้ง ๑

๑๖. พระองค์เจ้าชายมนุษยนาคมานพ (สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส)
ทรงสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะเจ้าคณะรอง

ทรงได้รับการเลื่อนสมณศักดิ์เสมอสมเด็จพระราชาคณะ เจ้าคณะใหญ่ธรรมยุติกา

ทรงตั้งมหามกุฏราชวิทยาลัย

ทรงได้รับการสถาปนาให้เป็นสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกพระองค์ที่ ๑๐

๑๗. พระองค์เจ้าชายสวัสดิประวัติ (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสมมตอมรพันธุ์)

ทรงเป็นหัวหน้าราชเลขานุการ ในออฟฟิศหลวง กรมราชเลขานุการ

ทรงเป็นองคมนตรี

ทรงกำกับโรงเรียนราชกุมารและราชกุมารี

ทรงบัญชาการโรงพิมพ์ เป็นหลวงอักษรพิมพการ

ทรงเป็นอธิบดีกรมศึกษาธิการ

ทรงโดยเสด็จประพาสยุโรปกับพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทั้งสองครั้ง

ทรงเป็นสภานายกหอพระสมุดวชิรญาณสำหรับพระนคร 

๑๘. พระองค์เจ้าชายจันทรทัตจุฑาธาร (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นวิวิธวรรณปรีชา)

ทรงเป็นอธิบดีกรมศึกษาธิการ

ทรงเป็นอธิบดีกรมพยาบาล

ทรงเป็นกรรมการศาลรับสั่งพิเศษ กระทรวงยุติธรรม

๑๙. พระองค์เจ้าชายไชยานุชิต(พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นพงศาดิศรมหิป)
ทรงเป็นอธิบดีกรมพิพิธภัณฑ์

๒๐. พระองค์เจ้าชายวรวรรณากร (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์)
ทรงเป็นรองอธิบดีกรมพระคลังมหาสมบัติและหอรัษฎากรพิพัฒน์

ทรงเป็นรองเสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ

๒๑. พระองค์เจ้าชายดิศวรกุมาร (สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำารงราชานุภาพ)

ทรงเป็นนายพลตรี ราชองครักษ์ (มหาดเล็ก) ตำแหน่งผู้ช่วยบัญชาการทหารบกในกรมยุทธนาธิการ

ทรงเป็นอธิบดีกรมศึกษาธิการ เป็นราชทูตพิเศษเสด็จไปยุโรป ครั้ง ๑

ทรงเป็นเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย เป็นเสนาบดีที่ปรึกษา  (รัชกาลที่ ๖)

ทรงเป็นสภานายกหอพระสมุดสำหรับพระนคร เป็นกรรมการตรวจชำระกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

ทรงเป็นกรรมการสภาการคลัง เป็นเสนาบดีกระทรวงมุรธาธร เป็นนายพลเอก ราชองครักษ์พิเศษ

ทรงเป็นอภิรัฐมนตรีในสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗

ทรงเป็นนายกราชบัณฑิตยสภา

๒๒. พระองค์เจ้าชายศรีเสาวภางค์ (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศรีเสาวภางค์)

ทรงรับราชการในไปรเวตสิเกรตารีออฟฟิศหลวง

ทรงเป็นอธิบดีกรมอักษรพิมพการ

ทรงเป็นอธิบดีกรมพยาบาล

ทรงเป็นข้าหลวงกำกับสอบวิชาหนังสือไทย

ทรงเป็นกรรมสัมปาทิกจัดการพิมพ์พระไตรปิฏก

๒๓. พระองค์เจ้าชายโสณบัณฑิต (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนพิทยลาภพฤฒิธาดา)

ทรงรับราชการในไปรเวตสิเกรตารีออฟฟิศหลวง ฝ่ายต่างประเทศ

ทรงเป็นที่ปรึกษาประจำสถานทูตในประเทศอังกฤษและอเมริกา

ทรงเป็นข้าหลวงใหญ่ประจำมณฑลภาคพายัพ

ทรงเป็นเสนาบดีกระทรวงมุรธาธร กระทรวงโยธาธิการและกระทรวงวัง

๒๔. พระองค์เจ้าชายจิตรเจริญ (สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์)

ทรงเป็นเสนาบดีกระทรวงกลาโหม เป็นผู้รั้งตำแหน่งที่ผู้บัญชาการทหารเรือ 

ทรงเป็นเสนาบดีกระทรวงโยธาธิการ

๒๕. พระองค์เจ้าชายวัฒนานุวงศ์ (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนมรุพงศ์ศิริพัฒน์)

ทรงเป็นราชองครักษ์พิเศษ

ทรงเป็นอัครราชทูตสำหรับประเทศฝรั่งเศส อิตาลี สเปน และโปรตุเกส เสด็จไปประจำ ณ กรุงปารีสในช่วงวิกฤตการณ์ ร.ศ. ๑๑๒

๒๖. พระองค์เจ้าชายสวัสดิโสภณ (สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์)

ทรงรับราชการกรมพระนครบาล

ทรงเป็นเสนาบดีกระทรวงยุติธรรมพระองค์แรก
ทรงเป็นราชทูตพิเศษประจำสถานทูตสยามในยุโรป

ทรงเป็นผู้จัดการรับเสด็จเมื่อคราวเสด็จประพาสยุโรป ครั้งที่ ๑

๒๗. พระองค์เจ้าชายไชยันตมงคล (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย)
ทรงเป็นผู้ช่วยอธิบดีในออฟฟิศไปรเวตสิเกรตารีหลวง

ทรงเป็นเสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ

ทรงเป็นผู้ก่อตั้งแบงค์สยามกัมมาจล 

แหล่งข้อมูล

กรมศิลปากร ราชสกุลวงศ์ พิมพ์ครั้งที่ ๑๔