มินามีเรื่องเล่า รูปแผ่นดินเผาพิมพ์ลาย เรื่องพระกฤษณะยกภูเขาโควรรธนะ
ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ปราจีนบุรี มีรูปแผ่นดินเผาพิมพ์ลายเรื่องพระกฤษณะยกภูเขาโควรรธนะ รูปแผ่นดินเผานี้เป็นศิลปะทวารวดี มีอายุประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๒ มีลักษณะเป็นแผ่นดินเผา มีขนาดกว้าง ๒๖ เซนติเมตร ยาว ๓๒ เซนติเมตร ได้มาจากการขุดแต่งโบราณสถานที่เมืองศรีมโหสถ อำเภอศรีมโหสถ จังหวัดปราจีนบุรี
รูปแผ่นดินเผาทำได้อย่างไรและทำเพื่ออะไร
รูปแผ่นดินเผาพิมพ์ลายสำหรับตกแต่งระดับศาสนสถานในศิลปะทวาราวดี มักมีกรรมวิธีในการผลิตโดยกดดินที่เตรียมไว้ลงในแม่พิมพ์ต้นแบบ แล้วนำมาตกแต่งในรายละเอียดให้สวยงาม จากนั้นจึงนำไปเผาให้สุก แล้วจึงนำไปประดับบนศาสนสถานต่าง ๆ โดยมากแล้วรูปดินเผาเหล่านี้จะทำเป็นรูปนูนต่ำ มีทั้งรูปบุคคล พระพุทธรูป พระโพธิสัตว์ รูปสตรี และลวดลายต่าง ๆ
รูปแผ่นดินเผาพิมพ์ลายชิ้นนี้ทำเป็นรูปผู้ชาย รวบผมเป็นจุกอยู่กลางศีรษะ นุ่งผ้าโจงสั้นหยักรั้ง พระหัตถ์ขวาถือไม้รูปโค้ง พระหัตถ์ซ้ายยกขึ้น เหนือขึ้นไปเป็นกิ่งไม้อยู่ภายในกรอบสี่เหลี่ยมล้อมรอบด้วยลายลูกประคำเรียงกันเป็นแถว และจากรูปแบบประติมานวิทยาของภาพอาจกำหนดได้ว่า เป็นรูปพระกฤษณะในตอนยกภูเขาโควรรธนะเพื่อช่วยฝูงวัว
เรื่องของพระกฤษณะยกภูเขาโควรรธนะถือเป็นอวตารหนึ่งของพระวิษณุ มีลักษณะคล้ายกับประติมากรรมรูปคนเหาะที่พบที่เมืองอู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี ซึ่งแสดงให้เห็นว่าศาสนสถานหลังนี้คงจะเป็นเทวาลัยในศาสนาพราหมณ์ ลัทธิไวษณพนิกาย (ไว-ษะ-ณพ-นิ-กาย) อันเป็นศาสนาที่นิยมเคารพนับถือกันในขณะนั้น
เมื่อกล่าวถึงเรื่องพระกฤษณาวตาร ก็ขออนุญาตกล่าวถึงทับหลังสลักภาพตอนกฤษณาวตารหรือพระกฤษณะโควรรธนะ ที่ปราสาทเมืองต่ำ จังหวัดบุรีรัมย์ด้วยนะครับ
ที่ปราสาทเมืองต่ำ มีทับหลังสลักภาพพระกฤษณะทรงยกภูเขาชื่อโควรรธนะเพื่อปกป้องคนเลี้ยงวัวและฝูงวัวให้พ้นภัยพายุ ทับหลังนี้อยู่บนปราสาทบริวารด้านทิศตะวันตกเฉียงเหนือ นะครับ
เรื่องของพระกฤษณะทรงยกภูเขาชื่อโควรรธนะเป็นอย่างไร
ตำนานมีอยู่ว่า พระวิษณุได้ทรงอวตารลงมาเป็นชายหนุ่มรูปงามชื่อกฤษณะ และได้แนะนำให้คนเลี้ยงวัวซึ่งแต่เดิมบูชาพระอินทร์ให้หันไปบูชาภูเขาโควรรธนะซึ่งเป็นที่ทำมาหากินแทน
เมื่อมีคนมายุยงให้คนเลี้ยงวัวไปบูชาภูเขาแทนตนเอง พระอินทร์ท่านทรงพิโรธและบันดาลให้เกิดพายุฝนกรวดทรายตกใส่หมู่บ้านคนเลี้ยงวัวนะครับ
คราวนี้ พระกฤษณะได้แสดงพละกำลังโดยการถอนภูเขาโควรรธนะ แล้วยกภูเขาขึ้นป้องกันหมู่บ้านเป็นเวลา ๗ วัน ๗ คืน โดยไม่ขยับเขยื้อน จนทำให้พระอินทร์ยอมแพ้ นะครับ
แหล่งข้อมูล
ศิลปากร, กรม. นำชมพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ ปราจีนบุรี. กรุงเทพฯ : บริษัท คัมปาย อิมเมจจิ้ง จำกัด, ๒๕๔๒.
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น