มินามีเรื่องเล่า พระเจดีย์ ๓ องค์รอบพระอุโบสถวัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร

 

มินามีเรื่องเล่า พระเจดีย์ ๓ องค์รอบพระอุโบสถวัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร

ท่านที่มาทำบุญและเยี่ยมชมวัดระฆังโฆษิตารามวรมหาวิหาร เมื่อเข้ามาในบริเวณพระอุโบสถแล้ว มองดูทางทางด้านซ้ายของพระอุโบสถ จะเห็นว่ามีมหาวิหารมีพระเจดีย์ ๓ องค์

          พระเจดีย์ ๓ องค์นี้เป็นเจดีย์ย่อเหลี่ยมไม้ ๒๐ ทรงจอมแห ทรวดทรงงดงามมาก เป็นเจดีย์ขนาดย่อม ตั้งอยู่ทางทิศเหนือของพระอุโบสถหลังปัจจุบัน

          พระเจดีย์ ๓ องค์นี้ ใครเป็นผู้สร้าง

          พระเจดีย์ ๓ องค์นี้สร้างโดยเจ้านายวังหลัง ๓ องค์เพื่อร่วมเสด็จพระราชกุศลในรัชกาลที่ ๓ เมื่อคราวสร้างพระอุโบสถหลังใหม่

          เจ้านายวังหลังทั้ง ๓ พระองค์ มีความเป็นมาอย่างไร

          ก่อนอื่นต้องท่องจำพระนามของพระองค์ท่านไว้ก่อน พระนามจะมีเสียงคล้องจองกันว่า นราเทเวศร์ นเรศร์โยธี และเสนีบริรักษ์ ครับ ทั้งสามพระองค์ท่านเป็นใคร มารู้จักกันครับ

          ก่อนอื่นขอเท้าความถึงสมเด็จเจ้าฟ้าหญิง กรมพระเทพสุดาวดี (สา) ต่อมาคือ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระยาเทพสุดาวดี พระพี่นางองค์ใหญ่ของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ก่อนนะครับ

          สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระยาเทพสุดาวดี ทรงมีพระภัสดา (สามี) คือ พระอินทรรักษา (หม่อมเสม) และมีพระโอรสธิดา ๔ พระองค์ ได้แก่

          ๑. สมเด็จเจ้าฟ้าชายทองอิน (กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข)

          ๒. สมเด็จเจ้าฟ้าชายบุญเมือง (สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงธิเบศรบดินทร์)

๓. สมเด็จเจ้าฟ้าชายทองจีน (สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงนรินทร์รณเรศ)

๔. สมเด็จเจ้าฟ้าหญิงทองคำ (สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้าทองคำ)

          พระโอรสพระองค์ใหญ่ของสมเด็จเจ้าฟ้าหญิง กรมพระเทพสุดาวดี คือ สมเด็จเจ้าฟ้าชายทองอิน (กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข) มีพระองค์เจ้า ๖ พระองค์ คือ

          สมเด็จเจ้าฟ้าชายทองอิน (กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข) พระโอรสองค์ใหญ่ และพระชายาทองอยู่ ทรงมีพระโอรสธิดา ๖ พระองค์ ได้แก่

          ๑. พระองค์เจ้าชายปาน (พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนราเทเวศร์) เป็นต้นราชสกุล ปาลกะวงศ์ ณ อยุธยา

          ๒. พระองค์เจ้าหญิงกระจับ (พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้ากระจับ)

๓. พระองค์เจ้าชายบัว (พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนเรศร์โยธี)

          ๔. พระองค์เจ้าชายแดง (พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหลวงเสนีบริรักษ์) เป็นต้นราชสกุล เสนีวงศ์ ณ อยุธยา

          ๕. พระองค์เจ้าชายปฐมวงศ์ (พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าปฐมวงศ์)

          ๖. พระองค์เจ้าหญิงจงกล (พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจงกล)

 

          พระเจดีย์ ๓ องค์นี้ เป็นพระเจดีย์ของ เจ้านายวังหลังทั้ง ๓ พระองค์ ได้แก่

          พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนราเทเวศร์ (พระองค์เจ้าชายปาล) (หมายเลข ๑)

พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนเรศร์โยธี (พระองค์เจ้าชายบัว) (หมายเลข ๓)

พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหลวงเสนีย์บริราช (พระองค์เจ้าชายแดง) (หมายเลข ๔)

ท่านอาจจะแปลกใจกับฐานันดรศักดิ์ “พระสัมพันธวงศ์เธอ” ใช่ไหมครับ ฐานันดรศักดิ์นี้พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงบัญญัติให้ใช้คำนี้เป็นคำนำหน้าพระนามพระโอรสธิดา ในกรมพระราชวังบวรสถานพิมุข (สมเด็จเจ้าฟ้าชายทองอิน) และพระราชโอรสธิดาในสมเด็จพระพี่นางเธอในรัชกาลที่ ๑ ครับ

          ขอย้อนมาเล่าถึง พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนราเทเวศร์ (พระองค์เจ้าชายปาล) และพระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนเรศร์โยธี (พระองค์เจ้าชายบัว) และพระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหลวงเสนีย์บริราช (พระองค์เจ้าชายแดง) นะครับ

 

พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนราเทเวศร์

พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนราเทเวศร์ (พระองค์เจ้าชายปาล) ท่านเป็นพระโอรสองค์ใหญ่ของกรมพระราชวังบวรสถานพิมุขและพระชายาทองอยู่ ท่านประสูติเมื่อวันจันทร์ เดือนอ้าย แรมค่ำ ๑ ปีขาล พ.ศ. ๒๓๑๓ ในรัชกาลที่ ๑

          พระนามเดิมของท่านคือ หม่อมเจ้าปาน ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๓๒๙ พระองค์ท่านได้รับการเลื่อนเป็น พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าปาน แล้วเลื่อนเป็น พระเจ้าหลานเธอ กรมหมื่นนราเทเวศร์ เมื่อปี พ.ศ. ๒๓๕๐

          พระองค์ท่านสิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ ๓ เมื่อวันอาทิตย์ เดือน ๑๐ แรม ๑๓ค่ำ ปีระกา จ.ศ. ๑๑๘๗ ตรงกับวันที่ ๙ ตุลาคม พ.ศ. ๒๓๖๘ พระชันษา ๕๖ ปี

          พระองค์ท่านเป็นต้นราชสกุล ปาลกะวงศ์ ณ อยุธยา

 

พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนเรศร์โยธี

          พระองค์เจ้าชายบัว (พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนเรศร์โยธี) โอรสพระองค์ที่ ๓ ประสูติเมื่อวันพุธ เดือน ๓ ขึ้น ๑๑ ค่ำ ปีมะแม พ.ศ. ๒๓๑๘ ในรัชกาลที่ ๑ พระนามเดิม หม่อมเจ้าบัว ต่อมาเมื่อ พ.ศ. ๒๓๒๙ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงโปรดเกล้าฯ เลื่อนเป็นพระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าบัว แล้วเลื่อนเป็นพระเจ้าหลานเธอ กรมหมื่นนเรศร์โยธี เมื่อปีเถาะ นพศก จ.ศ. ๑๑๖๙ พ.ศ. ๒๓๕๐

          ในรัชกาลที่ ๓ เมื่อ พ.ศ. ๒๓๖๙ กรมหมื่นนเรศร์โยธี ได้เสด็จไปในการทัพกับสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพในศึกเจ้าอนุเวียงจันทน์

          พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหมื่นนเรศร์โยธี สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ ๓ เมื่อวันศุกร์ที่ ๑ เมษายน พ.ศ. ๒๓๗๔ พระชันษา ๕๖ ปี พระราชทานเพลิงศพ ณ พระเมรุท้องสนามหลวง วันจันทร์ที่ ๓๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๓๗๔ พระองค์ไม่มีโอรสธิดา

 

พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหลวงเสนีบริรักษ์

          พระสัมพันธวงศ์เธอ กรมหลวงเสนีบริรักษ์ (พระองค์เจ้าชายแดง) เป็นพระโอรสองค์ที่ ๔ ประสูติเมื่อวันอาทิตย์ เดือนแปด แรม ๓ ค่ำ ปีระกา พ.ศ. ๒๓๒๐ ในรัชกาลที่ ๑ พระนามเดิม หม่อมจ้าแตง

          ต่อมาเมื่อ พ.ศ. ๒๓๒๙ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงโปรดเกล้าฯ เลื่อนเป็ฯพระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าแตง แล้วเลื่อนเป็น พระเจ้าหลานเธอ กรมหมื่นสนีบริรักษ์ เมื่อปีเถาะ พ.ศ. ๒๓๕๐

          ในรัชกาลที่ ๓ เมื่อ พ.ศ. ๒๓๖๙ พระองค์ได้โดยเสด็จไปในการทัพกับสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ ในศึกเจ้าอนุเวียงจันทน์

          ปี พ.ศ. ๒๓๗๕ พระองค์ได้รับเลื่อนเป็นกรมหลวงเสนีบริรักษ์

          พระองค์สิ้นพระชนม์เมื่อวันเสาร์ ที่ ๗ มิถุนายน พ.ศ. ๒๓๗๗ พระชันษา ๕๗ ปี พระราชทานเพลิงศพ ณ พระเมรูผ้าขาว วัดอมรินทราราม วันพฤหัสบดีที่ ๒๓ ตุลาคม พ.ศ. ๒๓๗๗ ทรงเป็นต้นสกุล เสนีวงศ์ ณ อยุธยา

          มาวัดระฆัง มากราบบูชาพระเจดีย์ทั้งสามองค์นี้นะครับ