มินามีเรื่องเล่า ต้นพระศรีมหาโพธิ์

 

https://medthai.com/โพธิ์ศรี/

มินามีเรื่องเล่า ต้นพระศรีมหาโพธิ์

          สวัสดีครับ วันนี้ ผมขอเล่าเรื่องต้นพระศรีมหาโพธิ์ นะครับ    ต้นโพธิ์ มีความสำคัญทางพระพุทธศาสนาด้วยเป็นต้นไม้ที่เป็นที่ตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า

          ที่วัดต่างๆ นิยมปลูกต้นโพธิ์ไว้เพื่อเป็นสัญลักษณ์ทางพระพุทธศาสนา ถือเป็นตันไม้ศักดิ์สิทธิ์ของพุทธศาสนิกชน

          อันที่จริง การบูชาต้นโพธิ์ในฐานะต้นไม้ใหญ่ซึ่งเป็นที่สถิตของสิ่งศักดิ์สิทธิ์ อาจมีมาแล้วตั้งแต่ก่อนพุทธกาล

แนวคิดเรื่องการบูชาต้นไม้ใหญ่สามารถสืบย้อนไปได้ถึงอารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุ ซึ่งมีมาราว ๕, ๐๐๐ ปีมาแล้ว

ได้มีการพบตราประทับรูปบุคคลอยู่ท่ามกลางกิ่งก้านต้นไม้ใหญ่ มีคนกำลังทำพิธีบวงสรวงสักการะ สะท้อนให้เห็นได้เป็นอย่างดีถึงความเชื่อที่ว่าต้นไม้ใหญ่มีสิ่งศักดิ์สิทธิ์พิทักษ์รักษาหรือสิงสถิตอยู่

          พุทธศาสนามิได้ปฏิเสธความเชื่อเรื่องเทพยดาหรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ประจำต้นไม้ เห็นได้จากในคัมภีร์พุทธศาสนาได้กล่าวถึงเรื่องราวนี้บ่อยครั้ง เช่นสิกขาบทข้อหนึ่งของภิกษุที่ห้ามมิให้ภิกษุตัดหรือทำลายต้นไม้ หรือวานให้ผู้อื่นกระทำแทน

          ในนิทานต้นบัญญัติได้อธิบายเหตุไว้ว่า

          กาลครั้งหนึ่งผู้คนติเตียนการตัดต้นไม้ของพวกพระสาวก เพราะถือเป็นการทำลายที่อยู่อาศัยของเทวดา และครั้งนั้นการตัดต้นไม้ยังพลาดทำให้แขนของลูกรุกขเทวดาขาดด้วย

          ต้นโพธิ์คงได้รับการนับถือบูชามาแล้วตั้งแต่ก่อนสมัยพุทธกาล ทั้งนี้เพราะเป็นต้นไม้ขนาดใหญ่ซึ่งเชื่อกันว่ามีเทพยดาสถิตอยู่ กระทั่งต่อมาเมื่อพระพุทธองค์ตรัสรู้ใต้ต้นไม้พันธุ์นี้ จึงทำให้ต้นโพธิ์กลายเป็นต้นไม้สำคัญในพุทธศาสนา และถือเป็นสิ่งแทนองค์พระพุทธเจ้า

          ร่องรอยของความคิดในคัมภีร์พุทธศาสนาบางตอนสะท้อนให้เห็นถึงแนวความคิดที่ว่า ต้นโพธิ์เป็นสื่อระลึกแทนองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า เช่น อรรถกถากาลิงคโพธิชาดก มีความว่าพระอานนท์ทูลต่อองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าถึงคราวที่พระพุทธองค์ละจากเชตวัน เพื่อเสด็จออกโปรดเวไนยสัตว์ ทำให้พุทธบริษัทไม่มีสิ่งใดสักการะบูชา

          พระอานนท์จึงทูลถามพระพุทธเจ้าว่า จะมีสิ่งใดใช้ระลึกถึงแทนพระพุทธเจ้าได้บ้าง

          พระพุทธองค์ได้ตรัสตอบว่า ต้นพระศรีมหาโพธิ์เป็นเจติยะวัตถุแทนพระองค์ได้

          พระอานนท์จึงปรารถนาจะปลูกต้นพระศรีมหาโพธิ์ไว้ที่วัดเชตวัน จึงให้พระโมคคัลลานะไปนำลูกโพธิ์สุกจากต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่พระพุทธองค์ตรัสรู้มาปลูกไว้ที่วัดเชตวัน

          ดังนั้นต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่พุทธคยา ซึ่งเป็นสถานที่ตรัสรู้ของพระพุทธองค์ จึงกลายเป็นต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ที่สุดของชาวพุทธ มีการนำกิ่งก้านสาขาของต้นโพธิ์ไปปลูกยังอารามต่างๆ 

ตัวอย่างเช่น ต้นพระศรีมหาโพธิ์ซึ่งพระสังฆมิตตาเถรีนำไปปลูกไว้ยังสำนักมหาวิหาร เมืองอนุราธปุระ ประเทศศรีลังกา ตั้งแต่ครั้งที่พุทธศาสนาเผยแผ่มายังเกาะแห่งนี้เมื่อราวพุทธศตวรรษที่ ๓ จวบจนปัจจุบันพุทธศาสนิกชนชาวศรีลังกายังสักการะบูชาต้นพระศรีมหาโพธิ์ต้นนี้อย่างไม่เสื่อมคลาย 

ที่มาของข้อมูลประกอบการเล่าเรื่อง

รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง.  ๒๕๖๓.  รู้เรื่องพระพุทธรูป. พิมพ์ครั้งที่ ๓.  นนทบุรี: หสม.สำนักพิมพ์มิวเซียมเพรส.