มินามีเรื่องเล่า สาเกตนคร ตอนที่ ๕ พระขัติยวงษา (ท้าวอินทร์) เจ้าเมืองร้อยเอ็ดคนที่ ๓

 

การจัดประชุมชมรมครูเก่าโรงเรียนร้อยเอ็ดวิทยาลัย เมื่อวันที่ ๖ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๕

มินามีเรื่องเล่า สาเกตนคร ตอนที่ ๕ พระขัติยวงษา (ท้าวอินทร์) เจ้าเมืองร้อยเอ็ดคนที่ ๓

         สวัสดีครับ เราได้รู้จักเจ้าเมืองร้อยเอ็ดมาสองท่านแล้ว มีพระขัติยวงษา (ท้าวทนต์) และพระขัติยวงษา (ท้าวสีลัง)

วันนี้มารู้จัก เจ้าเมืองร้อยเอ็ดท่านที่สามนะครับ คือ พระขัติยวงษา (ท้าวอินทร์)

พระขัติยวงษา (ท้าวอินทร์) เป็นเจ้าเมืองร้อยเอ็ดท่านที่สามนี้ ท่านเป็นบุตรของพระขัติยวงษา (ท้าวสีลัง)  

จำกันได้นะครับว่า พระขัติยวงษา (ท้าวสีลัง) มีบุตรกับภรรยาท่านแรก คือ พระพิไสยสุริยวงศ์ (หรืออีกชื่อหนึ่ง คือ พระพิไชยสุริยวงศ์)

ส่วนบุตรกับภรรยาอีกคนหนึ่ง คือ อุปฮาดสิงห์ ท้าวจอม และราชวงศ์อินทร์

ราชวงศ์อินทร์ ท่านได้รับการโปรดเกล้าฯ ให้เป็นเจ้าเมืองร้อยเอ็ดท่านที่สาม

         ปี พ.ศ. ๒๓๙๒ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ราชวงศ์อินทร์ เป็นพระขัติยวงษา (ท้าวอินทร์) และโปรดเกล้าฯ ให้ท้าวจันทร์ บุตรของพระขัติยวงษา (ท้าวอินทร์) เป็นอุปฮาด ให้ท้าวภู บุตรของราชวงศ์ (หล้า) เป็นราชวงศ์ และให้ท้าวก่ำ บุตรของพระขัติยวงศา (อินทร์) เป็นราชบุตร

         พระขัติยวงษา (ท้าวอินทร์) เป็นเจ้าเมืองร้อยเอ็ดได้ ๙ เดือน ถึงแก่กรรม

         ดังนั้นคณะอาญาสี่สมัยพระขัติยวงษา (ท้าวอินทร์) ประกอบด้วย พระขัติยวงษา (ท้าวอินทร์) เจ้าเมืองร้อยเอ็ด อุปฮาด (จันทร์) ราชวงศ์ (ภู) และราชบุตร (ก่ำ)

         ขออนุญาตเล่าเรื่องคณะอาญาสี่ หรือที่เรียกว่า อาชญาสี่ หรืออัญญา ๔ เป็นตำแหน่งสูงสุด ๔ ตำแหน่ง ประกอบด้วย ตำแหน่งที่หนึ่ง คือ เจ้าเมือง หรือเจ้ามหาชีวิต ตำแหน่งที่สอง คือ อุปฮาด ถ้าเป็นเมืองเล็กจะเรียกตำแหน่งนี้ว่า อัครฮาด หรือ อรรคอาด ตำแหน่งที่สาม คือ ราชวงศ์ เมืองเล็กเรียกตำแหน่งนี้ว่า อัครวงศ์ หรือ อรรควงศ์ ส่วนตำแหน่งที่สี่ คือ ราชบุตร เมืองเล็กเรียกตำแหน่งนี้ว่า อัครบุตร หรือ อรรคบุตร

         รายละเอียดของระบบการปกครองแบบอาญาสี่ ที่มีการแบ่งอำนาจหน้าที่ต่างๆ กัน จะขอเล่าในภายหน้านะครับ