มินามีเรื่องเล่า การตั้งกรมเจ้านาย แบบแผนราชประเพณีที่ตั้งขึ้นใหม่ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช

 

https://www.finearts.go.th

มินามีเรื่องเล่า การตั้งกรมเจ้านาย แบบแผนราชประเพณีที่ตั้งขึ้นใหม่ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช

          หนังสือพระราชพงศาวดารกล่าวเกี่ยวกับการตั้งกรมเจ้านาย ซึ่งเป็นแบบแผนราชประเพณีที่ตั้งขึ้นใหม่ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชว่า แต่เดิมนั้นพระขัตติยยศซึ่งพระเจ้าแผ่นดินทรงแต่งตั้งเจ้านายเป็นตำแหน่งเฉพาะพระองค์ เช่น เป็นพระราเมศวร เป็นพระบรมราชา เป็นพระอินทราชา เป็นพระอาทิตยวงศ์

          พระองค์หญิงที่ได้รับการแต่งตั้ง เช่น พระสุริโยทัย พระวิสุทธิกษัตรีย์

          แต่ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช มีความเป็นอริกับพระเจ้าน้องยาเธอ จึงไม่ได้ทรงสถาปนาขัตติยยศให้พระองค์ใด

          มีจดหมายเหตุฝรั่งกล่าวว่า เมื่อพระอัครมเหสีทิวงคต สมเด็จพระนารายณ์มหาราชมีพระราชประสงค์จะให้ข้าราชการในพระมเหสีคงอยู่แก่เจ้าฟ้าราชธิดา

          สมเด็จพระนารายณ์มหาราชจึงโปรดให้รวบรวมข้าราชการจัดตั้งขึ้นเป็นกรม ๆ หนึ่ง เจ้ากรมเป็นที่หลวงโยธาเทพ ให้ขึ้นอยู่ในสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสุดาวดีราชธิดา

          พระองค์ให้จัดตั้งอีกกรมหนึ่ง เจ้ากรมเป็นที่หลวงโยธาธิพ ให้ขึ้นอยู่ในสมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าศรีสุพรรณ

          เจ้าฟ้าทั้งสองพระองค์จึงปรากฏพระนามตามกรมว่า เจ้าฟ้ากรมหลวงโยธาเทพและเจ้าฟ้ากรมหลวงโยธาธิพ

************

แหล่งข้อมูลประกอบการเล่าเรื่อง

ประยุทธ สิทธิพันธ์ (๒๕๕๔).  สามวัง. พิมพ์ครั้งที่ ๔.  กรุงเทพฯ: สร้างสรรค์บุ๊ค.