มินามีเรื่องเล่า ประวัติน้ำส่างสนามบิน เมืองขอนแก่น

 

มินามีเรื่องเล่า ประวัติน้ำส่างสนามบิน เมืองขอนแก่น 

         หลายท่านคงรู้จักถนนคนเดินตรงแถวศาลากลางจังหวัดขอนแก่น

         ผมไม่ได้พูดเรื่องถนนคนเดินนะครับ

         แต่จะบอกว่า ตรงถนนสายนั้น มีที่ตั้งหน่วยงานราชการมากมาย

         สถานที่ที่ผมจะกล่าวถึง อยู่แถวโรงเรียนสนามบินครับ

ตรงข้ามโรงเรียนสนามบินเป็นสำนักงานที่ดินจังหวัดขอนแก่น ติดกับสำนักงานที่ดีนจังหวัดขอนแก่น คือ สำนักงานพาณิชย์จังหวัดขอนแก่น

ตรงนี้นะครับ ที่ผมจะกล่าวถึง ข้างๆ สำนักงานพาณิชย์จังหวัดขอนแก่นเป็นถนนตรงไปยังสำนักงานขนส่งจังหวัดขอนแก่น ติดรั้วสำนักงานพาณิชย์จังหวัดขอนแก่น คือ บ่อน้ำส่างสนามบิน ครับ

         ประวัติน้ำส่างสนามบิน มีดังนี้ครับ

         ในปี พ.ศ. ๒๔๖๑-๒๔๗๐ พระพิศาลสารเกษตร (พร พิมพสุต) ได้ขอแรงราษฎรสร้างสนามบินที่บริเวณโคกหลังจวนผู้ว่าราชการจังหวัด (โรงเรียนสนามบิน) เพื่อให้เครื่องบินของทางราชการบินลง ในวันที่ ๑ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๗๖ เปิดการเดินทางรถไฟจากกรุงเทพฯ ถึงจังหวัดขอนแก่นครั้งแรก พ่อใหญ่จารย์ไขหรือนายไข ทองสา ราษฎรที่ถูกเกณฑ์มาสร้างสนามบิน ได้ใช้เวลาพักเที่ยงขุดน้ำส่างหรือบ่อน้ำเพิ่ม 

         เนื่องจากเป็นฤดูแล้ง น้ำในบ่อเดิมไหลไม่ทัน เพราะแรงงานมีจำนวนมาก เมื่อขุดลงไปลึกประมาณเมตรกว่าๆ ก็พบหินก้อนใหญ่ปิดตาน้ำอยู่ เมื่อพากันเอาหินออก น้ำก็ไหลออกมาจากตาน้ำ เป็นน้ำใสมีสีเหมือนเหล้าสาโทที่ตักออกมาจากไหครั้งแรก เป็นน้ำที่มีรสแซบ (อร่อย) ทำให้ทุกคนดีใจ และมีผู้ที่มาเอาน้ำไปใช้ในการดื่มกินเป็นจำนวนมาก ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา ผู้ซึ่งเดินทางมาจากหลายแห่ง เช่น บ้านพระลับ บ้านเมืองเก่า ตลาดเก่า ตลาดใหม่ ตลาดน้อย และทุกคนที่มาเอาน้ำจากบ่อน้ำไปใช้เพื่อการดื่มกิน ก็เรียกกันว่า น้ำส่างสนามบิน ซึ่งเป็นชื่อเรียกจนถึงทุกวันนี้

         ในเรื่องของวิธีหาตาน้ำเพื่อขุดน้ำส่าง (บ่อน้ำ) ผู้เฒ่าผู้แก่แต่สมัยโบราณเล่าปากต่อปากกันมาว่า ประการแรก ให้สังเกตกิ่งไม้ ปกติกิ่งไม้ที่แตกกิ่งใหญ่ครั้งแรก กิ่งหนึ่งจะหันไปทางทิศใต้ อีกกิ่งหนึ่งจะหันไปทางทิศเหนือ หากมีทางน้ำใต้ดิน กิ่งที่แตกออกทั้งสองข้างจะหันไปตามทางน้ำใต้ดิน 

         วิธีหาบริเวณที่จะให้บ่อมีน้ำมาก ตอนเช้าให้เดินดูตามทางน้ำใต้ดิน ที่แห่งใดมีดินที่อุ่นๆ ถือว่าใช่แล้ว เพื่อความแน่นอนให้นำหวดนึ่งข้าวเหนียวไม้ไผ่มาครอบที่ตรงนั้นไว้ รุ่งเช้ามาเปิดดูจะเห็นว่ามีน้ำเกาะอยู่ ถือว่าขุดน้ำส่างได้ (บ่อน้ำ)

         ต่อมาบ้านเมืองได้มีการพัฒนาเจริญเติบโตขึ้นตามกาลสมัย ซึ่งบ้านเมืองได้พัฒนาในด้านต่างๆ เป็นจำนวนมาก ไม่ว่าจะเป็นนำน้ำจากแหล่งน้ำธรรมชาติมาทำเป็นน้ำประปา เพื่อให้ประชาชนใช้ในการบริโภค อุปโภค และได้ยินคำเล่าลือว่า น้ำที่อยู่ปากบ่อที่คนตักทำหก จะไหลลงบ่อ จึงมีผู้ดื่มน้อยลง แต่ยังมีประชาชนบางกลุ่มที่ยังต้องพึ่งพาอาศัยน้ำส่างสนามบินในการบริโภค-อุปโภค

         จากสภาพของบ่อน้ำที่มีอายุการใช้งานมานาน ทำให้มีสภาพที่เสื่อมโทรม ขาดการดูแลบำรุงรักษา เทศบาลนครขอนแก่นซึ่งเล็งเห็นความสำคัญในด้านนี้ เนื่องจากเห็นว่าบ่อน้ำส่างสนามบินเป็นบ่อน้ำที่หล่อเลี้ยงคนเมืองขอนแก่นให้สามารถดำรงชีพอยู่ได้มาจนถึงปัจจุบัน

         ปี พ.ศ. ๒๕๔๕ นายพีระพล พัฒนพีระเดช นายกเทศมนตรีเทศบาลนครขอนแก่น และคณะ ได้เล็งเห็นคุณประโยชน์ของบ่อน้ำประวัติศาสตร์แห่งนี้ ซึ่งเป็นดังหนึ่งสายเลือดที่หล่อเลี้ยงชาวขอนแก่นมากกว่าศตวรรษ จึงได้ทำการปรับปรุงบ่อน้ำให้สะอาดขึ้น และได้สร้างหลังคาคลุม เป็นศิลปะร่วมสมัยเพื่ออนุรักษ์ไว้สำหรับอนุชนรุ่นต่อไป จะได้ศึกษาถึงการดำรงชีพของบรรพบุรุษในอดีตว่ามีความเป็นมาอย่างไร เพื่อไม่ให้เลือนและจางหายไปกับอนาคตที่กำลังจะเปลี่ยนแปลงในครั้งนี้

แหล่งข้อมูลประกอบการเล่าเรื่อง

ป้ายนิเทศบรรยายประวัติน้ำส่างสนามบิน ติดกับสำนักงานพานิชย์จังหวัดขอนแก่น